مدیریت ریسک فارکس

مدیریت ریسک فارکس، مهم‌ترین عامل برای بقا در بزرگترین بازار مالی جهان است؛ بازاری با گردش روزانه تریلیون‌ها دلار و فرصت‌های معاملاتی بی‌شمار. فارکس معامله‌گران زیادی را به خود جذب می‌کند. اما در کنار این فرصت‌ها، ریسک‌های بزرگی نیز نهفته است. بسیاری از معامله‌گران تازه‌کار، تنها با تکیه بر هیجان و امید به سودهای کلان وارد این بازار می‌شوند و متاسفانه به دلیل نادیده گرفتن یک اصل حیاتی، یعنی مدیریت ریسک، تمام سرمایه خود را از دست می‌دهند.

در پاسخ به این سوال که مدیریت ریسک در فارکس چیست؟ در یک جمله می‌توان گفت سپر دفاعی شما در میدان نبرد بازارهای مالی است. برای آموزش مدیریت ریسک در فارکس ابتدا باید با مفهوم ریسک در این بازار آشنا شوید تا به بهترین روش مدیریت ریسک پی ببرید. اگر بازار فارکس را به یک اقیانوس تشبیه کنیم باید این نکته را همیشه به یاد داشته باشیم که هر اقیانوسی، طوفان‌های خود را نیز دارد. بسیاری از معامله‌گران تازه‌کار، جذب امواج سودآوری می‌شوند و بی‌توجه به جریان‌های زیرین و خطرات پنهان، دل به دریا می‌زنند. نتیجه؟ غرق شدن سرمایه در مدتی کوتاه. تفاوت میان یک شناگر ماهر و فردی که غرق می‌شود، در یک کلمه خلاصه می‌شود: احترام به قدرت اقیانوس یا در دنیای ما، مدیریت ریسک فارکس. بنابراین پذیرش قدرت بازار و تسلیم شدن در برابر آن، مقدمه تمامی اصول مدیریت ریسک در فارکس است. ابزارهای مدیریت ریسک در فارکس کمک می‌کنند تا با پیش‌بینی، شناسایی و کنترل ریسک‌های احتمالی در معاملات، از ضررهای جبران‌ناپذیر جلوگیری کرده و شانس موفقیت بلندمدت را افزایش دهید. در این مقاله، نگاهی عمیق و دقیق به مقوله مدیریت ریسک فارکس خواهیم داشت.

چرا مدیریت ریسک در فارکس مهم است؟

پایبندی به اصول مدیریت ریسک در فارکس فراتر از یک پیشنهاد است؛ بلکه امری است ضروری برای بقا در بازار. مواردی که باعث می‌شود مدیریت ریسک فارکس از اهمیت بسیار بالایی برخوردار باشد به شرح ذیل است:

۱. حفظ سرمایه: اولین و مهم‌ترین قانون در هر نوع اقدام برای رشد مالی، از دست ندادن سرمایه است. مدیریت ریسک کمک می‌کند تا با محدود کردن ضرر در هر معامله، از نابودی کامل حساب معاملاتی جلوگیری به عمل آید. یک معامله‌گر بدون سرمایه، دیگر فرصتی برای جبران و کسب سود نخواهد داشت.

۲. مقابله با ماهیت اهرم بسیار بالای بازار: فارکس بازاری بنا شده بر پایه اهرم است. لوریج همان‌طور که سود را چندین برابر می‌کند، قادر است ضرر را نیز به همان نسبت افزایش دهد. در بازار فارکس حرکت ناگهانی قیمت در جهت مخالف معامله، غیر قابل اجتناب است و بدون استفاده از ابزارهای مدیریت ریسک، می‌تواند منجر به از دست رفتن بخش بزرگی از سرمایه‌ گردد.

۳. کنترل احساسات و تصمیم‌گیری منطقی: بهترین روش مدیریت ریسک؛ مدیریت هوشمندانه احساسات است. احساسات بزرگترین دشمن و همزمان بهترین دوست معامله‌گران است. وقتی یک معامله وارد ضرر می‌شود احساس اطمینان به استراتژی، باعث جلوگیری از اقدامات هیجانی می‌شود اما احساس ترس از دست دادن پول بیشتر، شما را به بستن زودهنگام آن وادار می‌کند. از طرف دیگر، امید واهی به بازگشت بازار ممکن است باعث شود یک معامله زیان‌ده را باز نگه دارید و ضرر خود را عمیق‌تر کنید. یک استراتژی مدیریت ریسک از پیش تعیین‌شده، شما را از تصمیم‌گیری‌های هیجانی باز می‌دارد و به شما چهارچوبی منطقی برای عمل می‌دهد.

۴. ثابت قدم بودن در مسیر: موفقیت در فارکس یک اتفاق یک شبه نیست، بلکه یک مسیر بسیار طولانی و  پرفراز و نشیب است. معامله‌گران حرفه‌ای ممکن است در معاملات متعددی ضرر کنند، اما به دلیل پایبندی به اصول مدیریت ریسک در فارکس ، سود معاملات موفقشان به مراتب بیشتر از مجموع ضررهایشان است. ثبات در مدیریت ریسک فارکس، شاه کلید سودآوری مداوم در بلندمدت است.

بهترین استراتژی مدیریت ریسک در فارکس چیست؟

هیچ استراتژی واحدی به عنوان بهترین که متناسب تمامی افراد با انواع روحیات مختلف باشد، وجود ندارد. بهترین استراتژی، ترکیبی از چندین تکنیک است که با شخصیت، میزان تحمل ریسک و سبک معاملاتی تریدر سازگار باشد. با این حال، یک استراتژی مدیریت ریسک فارکس کارآمد، باید شامل اجزای زیر باشد:

• تعیین حد ضرر (Stop Loss) برای هر معامله: در هر نوع تحلیل چه تکنیکال و چه فاندامنتال نقطه‌ای وجود دارد که در آن عنوان می‌شود این تحلیل اشتباه بوده است(اصطلاحا تحلیل فیل شده است) و یا جهت بازار پس از آن تغییر خواهد کرد. بنابراین قبل از ورود به هر معامله، باید این نقطه‌ را مشخص کرد و پذیرفت که در صورت رسیدن قیمت به آن، تحلیل اشتباه بوده و باید با یک ضرر جزئی و قابل جبران از معامله خارج شد.

• استفاده از نسبت ریسک به ریوارد (Risk/Reward Ratio): این نسبت نشان می‌دهد که در ازای ریسک مشخص، چه انتظاری از میزان سود باید داشت. یک نسبت منطقی حداقل 1:2 است. یعنی برای هر 1 دلار ریسک، انتظار کسب 2 دلار سود می‌رود. این کار تضمین می‌کند که حتی اگر تعداد معاملات زیان‌ده  بیشتر از معاملات سودده باشد، باز هم در مجموع معاملات برآیند مثبت خواهد بود یا حداقل از اصل سرمایه محافظت شده است.

• حجم معاملات (Position Sizing): حجم تمامی معاملات باید بر اساس میزان ریسک از پیش تعیین شده (به عنوان مثال 2% از کل سرمایه) و فاصله حد ضرر از نقطه ورود تعیین شود. به اینصورت که اگر حدضرر معامله فعال شود مقدار ضرر شما دقیقا برابر با ریسک تعیین شده مثلا 2% از کل سرمایه شما باشد.

چه درصدی از سرمایه را باید در هر معامله ریسک کرد؟

این یکی از کلیدی‌ترین سوالات در مدیریت ریسک است. یک قانون طلایی و پذیرفته‌شده در میان معامله‌گران حرفه‌ای، قانون 1 تا 2 درصد است. اما این امر برای تمامی معامله‌گران با مقدار سرمایه متفاوت صادق نیست. برای سرمایه های بالای 100 هزار دلار با یک درصد ریسک و نسبت ریسک به ریوارد 1:2 دو درصد سود از یک معامله به دست خواهد آمد؛ معادل 2 هزار دلار که با انجام تنها 5 معامله صحیح درآمدی ده هزار دلاری را خواهد داشت که برای پوشش تمامی مخارج یک شخص مکفی خواهد بود. اما یک درصد ریسک در حساب 1,000 دلاری و کسب دو درصد سود برابر با 20 دلار سود است. آیا این مقدار برای امرار معاش کافی است ؟ قطعا خیر پس راه چاره چیست ؟ افزایش تعداد معاملات قطعاً منجر به افزایش نسبت ضررها به معاملات سودده خواهد شد و همچنین امکان افزایش سرمایه برای بسیاری از معامله‌گران امکان پذیر نیست. در این حالت افزایش درصد ریسک تا سقف 5 درصد برای این افراد منطقی‌ترین گزینه خواهد بود به شرطی که معامله‌گر از لحاظ ذهنی آمادگی پذیرش این ضرر ها را داشته باشد و در طرف مقابل از صبر لازم برای کسب کامل سود به منظور حفظ نسبت ریسک به ریوارد برخوردار باشد. 

به طور کلی این قانون اذعان می‌دارد که هر معامله‌گر مجاز است تا در هر معامله واحد، تنها درصد مشخصی از کل موجودی حساب خود را به خطر بندازد. به عنوان مثال، شخصی با 10,000 دلار سرمایه، حداکثر ریسک مجاز در یک معامله باید بین 100 تا 200 دلار باشد.

به مثال زیر توجه کنید:

• ریسک 10% در هر معامله: اگر در هر معامله معادل 10 درصد از سرمایه به عنوان ریسک در نظر گرفته شود، تقریباً 44 معامله متوالی باید متضرر شد تا 99 درصد سرمایه از دست برود.

• ریسک 2% در هر معامله: اگر در هر معامله معادل 2 درصد از سرمایه به عنوان ریسک در نظر گرفته شود، این عدد به 229 معامله متوالی افزایش خواهد یافت که احتمال وقوع آن بسیار پایین است.

اصول مدیریت ریسک در فارکس به تریدر اجازه اشتباه کردن می‌دهد. هیچ معامله‌گری همیشه درست تحلیل نمی‌کند. مدیریت ریسک فارکس به معامله‌گر اجازه می‌دهد چندین ضرر متوالی را تجربه کند و همچنان سرمایه کافی برای ادامه معامله و جبران ضررها را داشته باشد.

تفاوت مدیریت سرمایه و مدیریت ریسک در فارکس چیست؟

این دو مفهوم اغلب به جای یکدیگر استفاده می‌شوند، اما تفاوت‌های ظریفی دارند.

• مدیریت ریسک (Risk Management): به طور خاص به اقدامات لازم در یک معامله واحد برای کنترل ضرر احتمالی آن معامله اشاره دارد. تعیین حد ضرر، محاسبه نسبت ریسک به ریوارد و تعیین حجم معامله بر اساس آن، همگی جزئی از مدیریت ریسک هستند.

• مدیریت سرمایه (Money Management): یک مفهوم گسترده‌تر و استراتژیک‌تر است. مدیریت سرمایه به نحوه مدیریت کل حساب معاملاتی در کنار کل دارایی‌ها در بلندمدت می‌پردازد. در واقع مدیریت سرمایه، تعیین سبد پرتفولیو سرمایه‌گذاری که می‌تواند شامل رنج گسترده‌ای از دارایی ها باشد، می‌پردازد، در هر بازار مالی  و هر نوع سرمایه‌گذاری قوانینی مانند تحمل 10 درصد از دست رفتن کل دارایی ها و یا تصمیم‌گیری در مورد اینکه چه مقدار از کل سرمایه درگیر معاملات همزمان گردد و استراتژی‌هایی برای افزایش حجم معاملات پس از دوره‌های سوددهی (یا کاهش آن پس از ضرر) در دسته تصمیمات مدیریت سرمایه قرار می‌گیرد.

به طور خلاصه،ابزارهای مدیریت ریسک فارکس، ابزاری در جعبه‌ابزار مدیریت سرمایه است. مدیریت سرمایه چهارچوب کلی را تعیین می‌کند و مدیریت ریسک، اجرای آن چهارچوب را در هر معامله تضمین می‌کند.

چگونه با استاپ‌لاس (Stop Loss) ریسک را کنترل کنیم؟

حد ضرر یا استاپ‌لاس (Stop Loss)، یک دستور خودکار است که به معاملات اجازه می‌دهد تا معامله در یک قیمت از پیش تعیین‌شده بسته شود. این ابزار، مهم‌ترین سلاح برای کنترل ریسک است.

۱. جلوگیری از تصمیمات احساسی: حدضرر، احساسات را از فرآیند خروج از معامله حذف می‌کند. قبل از ورود به معامله و در شرایطی که ذهن آرام است، نقطه خروج منطقی تعیین می‌گردد.

۲. تعیین محل صحیح استاپ‌لاس: استاپ‌ لاس نباید در یک قیمت دلخواه و تصادفی قرار داده شود. بهترین مکان برای قرار دادن حد ضرر، توسط تحلیل تکنیکال قابل دستیابی است. 

۳. هرگز استاپ‌لاس را جابجا نکنید: یک اشتباه مهلک که بسیاری از معامله‌گران مرتکب می‌شوند، این است که وقتی قیمت به حد ضررشان نزدیک می‌شود، آن را دورتر می‌کنند به این امید که بازار برگردد. این کار نقض تمام اصول مدیریت ریسک در فارکس است، اولین و مهمترین درس در آموزش مدیریت ریسک در فارکس خودداری از انجام این امر است؛ حد ضرر مقدس است؛ به آن پایبند بمانید.

چه ابزارهایی برای مدیریت ریسک در فارکس وجود دارد؟

علاوه بر دانش و انضباط، ابزارهای کاربردی متعددی نیز برای کمک به مدیریت ریسک وجود دارند.

• حد ضرر: اصلی‌ترین ابزار کنترل ضرر در معاملات.

• حد سود: پایبندی به حد سود یک امر کلیدی در دست‌یابی به نسبت ریسک به ریوارد تعیین شده است. حد سود معین و پایبندی به آن اگر مهم‌تر از تعیین حدضرر نباشد قطعا کم اهمیت تر نیست. 

• ماشین حساب معاملات: این ابزار به شما کمک می‌کند تا بر اساس درصد ریسک مورد نظر، میزان سرمایه، جفت‌ارز و نقطه حد ضرر، حجم دقیق لات (Lot) برای ورود به معامله را محاسبه کنید.

• ژورنال معاملاتی: ثبت دقیق تمام معاملات (نقاط ورود و خروج، دلایل انجام معامله، میزان سود یا ضرر، نسبت ریسک به ریوارد) کمک می‌کند تا اشتباهات معاملاتی شناسایی، نقاط ضعف اصلاح و استراتژی مدیریت ریسک به مرور زمان بهینه گردد.

• اکسپرت مدیریت سرمایه (Expert Advisors): تعداد کثیری از اکسپرت‌های مختلف در غالب اکسپرت مدیریت ریسک به منظور کمک به معامله‌گران برای تعیین حجم معاملات، محاسبه ریسک به ریوارد و موارد متعدد دیگر توسعه داده شده است که می‌تواند سرعت عمل در اجرای معاملات را بسیار افزایش دهد.

• تقویم اقتصادی: بهترین روش مدیریت ریسک دوری از ریسک های معین است. آگاهی از زمان انتشار اخبار اقتصادی مهم به معامله‌گران کمک می‌کند تا از ورود به معاملات در زمان‌هایی که نوسانات شدید و غیرقابل پیش‌بینی بازار وجود دارد، خودداری کنند.