پنجشنبه سیاه در فارکس، لحظه‌ای فراموش‌نشدنی در دنیای مالی است که در ۱۵ ژانویه ۲۰۱۵ اتفاق افتاد و بازار فارکس را به لرزه انداخت. البته این روز اغلب به عنوان شوک فرانک سوئیس شناخته می‌شود، چون در این روز، بانک ملی سوئیس (SNB) با پایان ناگهانی به سیاست سه ساله خود مبنی بر تثبیت فرانک سوئیس (CHF) در برابر یورو (EUR) در ۱.۲۰ CHF، بدون کوچکترین هشداری، یک بمب خبری را منفجر کرد. برای معامله‌گران و مردم عادی که به نرخ‌های ارز پایدار متکی بودند، این احساس وجود داشت که زمین زیر پایشان تغییر کرده است. این اقدام ناگهانی، تثبیت نرخ فرانک را از بین برد و فرانک را به اوج رساند و آن روز را به یک نقطه عطف تاریخی در اقتصاد جهانی مدرن تبدیل کرد. مردم با تکان خوردن بازارها به تکاپو افتادند و تصمیم SNB باعث هرج و مرج شد و نحوه نگاه به ثبات ارز را تغییر داد. این یک زنگ خطر برای سرمایه‌گذاران در سراسر جهان بود و ثابت کرد که ثروت چقدر سریع می‌تواند تغییر کند. اثرات موجی آن زندگی‌ها را فراتر از سوئیس تحت تأثیر قرار داد و فصل جدیدی را رقم زد که در آن اعتماد به اقدامات بانک مرکزی مورد آزمایش قرار گرفت. برای بسیاری، این روز یادآوری آشکاری از ضربان قلب غیرقابل پیش‌بینی امور مالی جهانی بود که برای همیشه به عنوان روزی از شوک و سازگاری در خاطره‌ها حک شد.
تاثیرات آن در بازار فارکس چگونه بود؟
بعد از این اعلام بازار فارکس یکی از بزرگترین حرکات خود را در دوران اخیر تجربه کرد و باعث افزایش شدید ارزش فرانک سوئیس شد. در همه دنیا بانک‌های سوئیس ایمن‌ترین جا برای نگهداری پول و فرانک سوییس در کنار ین ژاپن از امن ترین ارزهای خارجی شناخته شده اند. پس بانک مرکزی سوئیس (SNB) نقش اساسی در این بین دارد و تاثیر بسزایی بر ارزش فرانک آن کشور داراست. بانک مرکزی سوییس بعد از بحران یورو در سال 2011 برای تصمیم به نگه داشتن نرخ این ارز بطور ثابت در حدود هر یورو برابر با 1.2 فرانک کرده بود ولی در روز 15 ژانویه بطور غیر مترقبه تصمیم بر لغو آن گرفت، بطوریکه ارزش فرانک حدود 30 - 40 درصد برابر یورو در عرض سی دقیقه جهش ناگهانی یافت و هر یورو برابر با 0.805 فرانک سوییس شد. در واقع این تصمیم بدون هر گونه اعلان قبلی اتفاق افتاد، همانطور که مشخص است بسیاری از معامله گران فارکسی دچار ضررهای هنگفتی به دلیل نوسانات شدید بازار در این روز شدند. این نوسانات باعث شد نقدینگی موجود در بازار از بین رفته و در نتیجه قیمت‌ها به طور غیر قابل کنترلی افزایش یافت. در پی این اتفاق حتی چندین کارگزار فارکسی همچون مانند Alpari UK اعلام ورشکستی کردند و به طبع آن معامله‌گران ریتیل بازار متحمل ضررهای بسیار و کل حساب خود یا بیشتر آن را از دست دادند.
چگونه پنجشنبه سیاه در فارکس بر صنایع کشور سوئیس تاثیر گذاشته بود؟
صدمه اصلی بر صنعت توریسم کشور سوئیس بود که باعث شوک اقتصادی بزرگ و نیز آشفتگی در بازار بوجود آورد چون سفر به این کشور در زمستان که بیشتر برای ورزش اسکی و جاذبه های آن بود برای گردشگران خارجی بسیار گران‌تر شد. همچنین بخش‌های دیگری که به فرانک قیمت‌گذاری می‌شدند همچون هتل ها و رستوران‌ها، در مقایسه با کشورهای همسایه مانند فرانسه، اتریش و ایتالیا، امکان رقابت کمتری پیدا کردند. در نتیجه گردشگران مقاصد جایگزینی با نرخ ارز مطلوب‌تر انتخاب کردند یا مدت اقامت خود را کوتاه کردند، البته که ساکنان سوئیس سفرهای خارجی را مقرون به صرفه‌تر یافتند و بیشتر به سفر های خارجی رفتند. بعد از این واقعه و زمستان بسیار دشواری که براین صنعت در سال 2015 گذشت سازمان گردشگری سوئیس استراتژی‌های خود را تغییر داد و شروع به بازاریابی برای گردشگرانی که کمتر تحت تاثیر قرار گرفتند مانند کشورهای ایالات متحده، چین، هند و خاورمیانه کردند، همچنین در تبلیغات خود از تأکید بر تجملات، تجربیات بی‌نظیر مانند: قطارهای یخچالی، استراحتگاه‌های آبگرم و اقامتگاه‌های کوهستانی درجه یک استفاد شد تا افراد ثروتمند بیشتری از نقاط ذکر شده بالا را جذب کنند.
در سوی دیگر صنعت ساعت‌سازی سوئیس خارج از تاثیرات این اتفاق نبود و کاهش صادرات، سودآوری و رقابت‌پذیری جهانی را تجربه کرد. همانطور که انتظار می‌رفت، شرکت‌ها و برندهای لوکس توانستند با موفقیت از این بحران عبور کنند. بعد از آن، صنعت ساعت سازی تمرکز خود را بر سیاست‌های قیمت‌گذاری جدید و بخش‌های با ارزش بالا، اعتبار و سودآوری جهانی خود را حفظ کردند.
اثرات پنجشنبه سیاه بر بازار سهام کشور سوئیس به چه شکل بود؟
واکنش بازار سهام سوئیس به این رویداد، شدید و منفی بود. شاخص اصلی بازار سهام سوئیس، یعنی SMI، با ریزشی نزدیک به ۹ درصد روبرو شد که از سال ۱۹۸۹ بی‌سابقه بود. این سقوط عمدتاً به دلیل کاهش ارزش سهام شرکت‌های بزرگ و کلیدی بود که بخش عمده‌ای از درآمد خود را از صادرات کسب می‌کردند. این شرکت‌ها با افزایش ناگهانی ارزش فرانک سوئیس، زیان‌های سنگینی را تجربه کردند که منجر به ریزش دو رقمی قیمت سهام آنها در بازار شد ولی در ماه بعد یعنی فوریه همان سال تثبیت شد، این شوک نشان دهنده قدرتمندی تصمیمات بانک مرکزی و ایجاد نوسانات عمیق به ویژه در کشورهای صادرات محور بود.
اما بر اساس داده‌های موجود که در حال حاضر در دسترس هستند این اتفاق ضرری معادل تقریباً 50 میلیارد فرانک سوئیس (CHF) را گزارش کرد و منجر به کاهش شدید صادرات سوئیس به مقدار 2.6 درصد کاهش شد همچنین به صنایعی اصلی این کشور اعم از ساعت‌سازی و گردشگری آسیب رساند. در بازار سهام سوئیس، شرکت‌های بزرگی مانند Swatch شاهد کاهش 14-15 درصدی قیمت سهام بودند که در نتیجه بازار اصلی سهام حدود 105 میلیارد فرانک سوئیس از ارزش بازاری خود را از دست داد. و یا در سویی دیگر، یکی از بزرگترین پلتفرم‌های آنلاین و از بروکرهای محبوب معاملات ارزی، یعنی FXCM، با از دست دادن ۲۲۵ میلیون دلار از سرمایه مشتریان خود، متحمل ضرر مالی سنگینی شد که باعث شد تا شرکت مادر آن، Global Brokerage Inc، پس از چند ماه اعلام ورشکستگی کند. بعد از این اتفاق بانک مرکزی سوئیس (SNB) سریعا نرخ بهره را به 0.75٪ کاهش داد تا از خسارات بیشتر پیشگیری کند.
