تاثیر مکانیزم ماشه در بازار فارکس سوالی است که دغدغه این روزهای بسیاری از معامله گران ایرانی می باشد. از لحاظ انجام معاملات در کارگزاری های بین المللی و همچنین از لحاظ جابجایی و انتقال پول از بروکر به حسابهای شخصی و یا بالعکس (که می تواند از طریق حسابهای بانکی باشد و یا کیف پول های نرم افزاری / سخت افزاری باشد) با فعال شدن مکانیزم بازگشت تحریم ها و یا همان مکانیزم ماشه تاثیرات بسیار جدی کوتاه مدت و بلند مدت بر روی بازار ارز کشور خواهد داشت و در ملموس ترین حالت بدان معناست که دسترسی ارز خارجی در کشور کاهش می یابد یعنی عرضه ارز خارجی محدود می شود. در این صورت پول ملی ارزش خود را از دست می دهد و نوسانات بسیاری در آن بوجود خواهد آمد که خود می تواند عامل فرار سرمایه و انتقال به بازارهای مالی جهانی برای نگهداری ارزش دارایی است. در این مقاله سعی بر توضیح نگرانی‌های بخشی از جامعه که در بازارهای مالی از جمله فارکس فعالیت می‌کنند، بپردازد .
مکانیزم ماشه چیست؟
مکانیزم ماشه یا همان مکانیزم بازگشت تحریم ها، ساز و کاری حقوقی از قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد پس از توافق هسته‌ای برجام (۲۰۱۵) می‌باشد که اعلام می دارد هر یک از شش عضو کشورهای امضاء کننده برجام اعم از ایالات متحدهٔ آمریکا، روسیه، چین، بریتانیا، فرانسه و آلمان می توانند در صورت نقض قابل توجه توافق توسط ایران، تحریم‌های قبلی سازمان ملل علیه این کشور را بدون رأی‌گیری در شورای امنیت و به طور یک‌جانبه و خودکار بازگردانند تحریم ها شامل بخش مالی، بانکی، انرژی، صادرات و واردات می باشد. در واقع، این موضوع یک ابزار سیاسی بسیار قدرتمند برای افزایش فشار استراتژیک بر علیه جمهوری اسلامی ایران می باشد.
تاثیر مکانیزم ماشه در بازار فارکس
تاثیر مکانیزم ماشه در بازار فارکس و بازگشت فوری تحریم‌ها برای جامعه معامله گران بازارهای مالی در ایران بسیار نگران کننده می باشد، چون در حال حاضر یکی از بزرگترین مشکلات این قشر محدودیت دسترسی به بروکرهای معروف و قابل اعتماد جهانی است که با سخت‌تر شدن تحریم‌ها، قطعا تعداد کارگزاران سطح بالای جهانی که مایل به همکاری با کاربران ایرانی خواهند بود کاهش می یابد در حالی که این جامعه از لحاظ تعداد در حال افزایش می باشند، در نتیجه معامله‌گران ایرانی به ناچار می بایستی از پلتفرم‌های کارگزاری سطح پایین‌تر و پرخطرتر استفاده کنند. علاوه بر این، مسئله واریز و برداشت بسیار دشوارتر می‌شود زیرا معامله‌گران نمی‌توانند از کانال‌های معمول و رایج به صورت مستقیم استفاده کنند و مجبور به گرایش به گزینه‌های گران‌تر و کم‌کارآمدتری مانند صرافی‌ها، واسطه‌ها استفاده کنند که هزینه‌های آنها را به شدت افزایش می‌دهد. در کنار این موارد لازم به ذکر است که نوسانات ارز در بازار ایران به شدت افزایش می یابد که بر نگرانی های کاربران می‌افزاید.
تاثیر مکانیزم ماشه برای تریدرها
تاثیر مکانیزم ماشه برای تریدرها به عنوان یک عامل ریسک در معامله می باشد چون آن را می توان به عنوان تنش ژئوپلیتیکی در نظر داشت و همانطور که مستحضر هستید این تنش‌ها از عوامل بسیار خطرناک در بازار های مالی مخصوصا در بازار فارکس است. از سوی دیگر احتمال از دست دادن درآمدهای نفتی کشور ایران از طریق اجرایی شدن بازگشت تحریم ها که این می تواند حتی باعث کاهش ارزش پول ملی کشور یعنی ریال گردد. در چنین شرایطی، مدیریت ریسک برای معامله‌گران ارزش و اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند. فعالان بازار باید توانایی تصمیم‌گیری سریع داشته باشند؛ زیرا در بازاری که نوسانات آن غیرقابل پیش‌بینی است، ضروری است که معامله‌گران برای هر سناریویی برنامه جایگزین (Plan B) داشته باشند تا بتوانند به سرعت با تغییرات ناگهانی در جهت بازار و وضعیت نقدینگی مقابله کنند.
در نگاهی دیگر با کاهش ارزش ریال و افزایش ارزش دلار، هزینه ورود به بازار فارکس برای تریدرها افزایش پیدا می یابد ولی این در حالیست که درآمد در فارکس به دلار است، یعنی در صورت کسب درآمد از فارکس توسط معامله گر از دیدگاه ریالی افزایش خواهد داشت. متاسفانه باید متذکر شد که بقیه هزینه های عمومی زندگی نیز برای آحاد جامعه افزایش خواهند یافت و شرایط اقتصادی دشوار خواهد شد.
تاثیر مکانیزم ماشه برای بروکرها
تاثیر مکانیزم ماشه برای بروکر ها باعث ایجاد بعضی محدودیتهای خاص ارائه خدمات است. با وجود افت ارزش ریال و علاقه مندی و گرایش مردم به فعالیت در بازارهای جهانی برای کسب درآمدهای ارزی، کشور ایران را به یک بازار بالقوه برای فعالیت کارگزاران فارکس تبدیل می‌کند؛ البته که این موضوع در یک دهه گذشته با ورود انواع گوناگونی از بروکرها شروع فعالیت آنها آغاز شده است. ولی با بازگشت مکانیزم ماشه و شروع مجدد تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران که محدودیت‌هایی بر تجارت، بانکداری و کنترل مالی اعمال می‌کند فعالیت بروکرها را هم تحت تاثیر قرار می گیرد چون یکی از مهمترین مباحث برای بروکرهای قوی و بین المللی قوانین "مبارزه با پولشویی (AML)" می باشد که بطور بسیار جدی می بایستی رعایت شود. در سوی دیگر با شروع اسنپ بک هر کارگزار یا موسسه مالی که قبلاً با ایالات متحده تجارت می‌کرد، اکنون باید چنین خدماتی را ارزیابی مجدد کند یا به پایان برساند تا از تحریم‌های ثانویه ایالات متحده آمریکا جلوگیری کند و مطمئن شود که به طور کامل از قوانین بین‌المللی پیروی می‌کند.
با فعال شدن مکانیزم ماشه در کدام بروکر میتوان فعالیت کرد؟
همانطور که در قسمت‌های بالا اشاره شد یکی از مهمترین مباحث بروکرها فعال بخش "مبارزه با پولشویی (AML)" می باشد و با فعال شدن مکانیزم ماشه این بحث مبارزه با پولشویی (AML) که به شدت بر معاملات مالی و بخش بانکی تمرکز دارد بیشتر مورد توجه قرار می گیرد و تقریباً همه کارگزاران فارکس بین‌المللی بزرگ از سرویس دهی به کاربران ایرانی خودداری می‌کنند و دلیل آن هم برای جلوگیری از مجازات‌های سنگین و احتمال از دست دادن دسترسی به سیستم مالی جهانی، به عنوان مثال تسویه حساب با دلار آمریکا، می باشد. بنابراین گزینه های معامله گران ایرانی برای انتخاب محدود شده و اغلب می توانند با بروکرهای که با نهادهای نظارتی با سخت‌گیری کمتر هستند ادامه همکاری دهند، این بروکرها معمولا در مکان‌هایی ثبت شده اند که بطور معمول تحت تاثیر کمتر تحریم‌های بین‌المللی قرار دارند. همچنین این کارگزارها در بخش واریز و برداشت از روش‌های معمول بانکی استفاده نمی کنند و سعی در استفاده از تراکنش‌های ارزهای دیجیتال یا سایر سرویس‌های انتقال پول غیر رسمی می کنند.
راهکارهایی برای مقابله با مکانیزم ماشه
بنظر میرسد که عصر معاملات ایرانیان به پایان رسیده؛ در حالی که اصلا بدین شکل نیست و می توان گفت مرحله جدیدی برای ایرانیان با اجرایی شدن مکانیزم ماشه در بازار فارکس بوجود آمده است. چون معامله‌گران ایرانی در این مرحله نیاز به ابزاری فراتر از حالت عادی بازار و فناوری که به آنها در عبور از این مشکلات یاری رساند؛ یعنی مسیری پر پیچ و خم در پیش خواهند داشت. در چنین شرایطی، استفاده از سرور مجازی اختصاصی (VPS) به یک راه‌حل رایج تبدیل می‌شود. به طور کلی، دانش به‌روز، سازگاری سریع و به کارگیری راه‌حل‌های نوآورانه بیش از پیش اهمیت پیدا می‌کند.
